అచ్యుత అచ్యుత శరణనవో మనసా...

అన్ని కర్మములనుండీ విముక్తుడై (detached గా) జీవించడమే పరమార్థం. కర్మలు చెయ్యాలి - అయితే ఆ కర్మములలోనుండి విముక్తుడై జీవించాలి! అదేలా సాధ్యమంటారా? చేసే కర్మలను భగవతార్పణం చేసినప్పుడు అది సాధ్యపడుతుంది.

శ్రీకృష్ణుపరమాత్ముడు (700ల శ్లోకాల్లో) అర్జునుడికి చెప్పిన భగవద్గీతని క్లుప్తంగా ఈ ఒక్క కీర్తనలో పాడాడు అన్నమయ్య అనిపిస్తుంది నాకు.

===============================================

రాగం : దేశాక్షి (అన్నమయ్య రాసినది)

AUDIOS

నిత్యసంతోషిని గళంలో

బాలకృష్ణప్రసాద్ గారి గళంలో - సుద్ధదన్యాసి రాగంలో

నేదునూరి గారి గళంలో -  సుద్ధదన్యాసి రాగంలో

సుబ్బలక్ష్మి గారి గళంలో - సుద్ధదన్యాసి రాగంలో

==============================================

పల్లవి
భావములోన బాహ్యమునందును
గోవింద గోవింద యని కొలువవో మనసాచరణం 1
హరియవతారములే యఖిలదేవతలు
హరిలోనివే బ్రహ్మాండంబులు
హరినామములే అన్ని మంత్రములు
హరి హరి హరి యనవో మనసాచరణం 2
విష్ణుని మహిమలే విహిత కర్మములు
విష్ణుని పొగడెడి వేదంబులు
విష్ణు డొక్కడే విశ్వాంత్రాత్ముడు
విష్ణు విష్ణువని వెదకవో మనసాచరణం 3
అచ్యుతు డితడే ఆదియు నంత్యము
అచ్యుతుడే యసురాంతకుడు
అచ్యుతుడు శ్రీవేంకటాద్రిమీద నిదె
అచ్యుత యచ్యుత శరణనవో మనసా

==================================

rAgaM : dESaakshi

pallavi
bhAvamulOna bAhyamunandunu
gOvinda gOvinda yani koluvavO manasA

charaNaM 1
hariyavatAramulE yakhiladEvatalu
harilOnivE brahmAnDaMbulu
harinAmamulE anni mantramulu
hari hari hari yanavO manasA

charaNaM 2
vishNuni mahimalE vihita karmamulu
vishNuni pogaDeDi vEdaMbulu
vishNu DokkaDE viSvAntrAtmuDu
vishNu vishNuvani vedakavO manasA

charaNaM 3
achyutu DitaDE Adiyu nantyamu
achyutuDE yasurAntakuDu
achyutuDu SreevEnkaTAdrimeeda nide
achyuta yachyuta SaraNanavO manasA

==================================

పెదవియానినదాకా నిదే నోరూరే...

భగ్న హృదయంతో పతి రాసిన లేఖను చదివిన శ్రీదేవికి మనసాగక వైకుంఠానికి తిరిగొచ్చినది. వైకుంఠానికి తిరిగివచ్చింది కానీ హరి వద్దకు వెళ్ళలేదు; తన అంతఃపురంలోనే ఆగిపోయింది. చెలికత్తెను పిలిచి, "నాయంతట నేను తిరిగి రాలేదు. ఇక తనకి వెరే గత్యంతరంలేదు అని ఆయనగారు బ్రతిమాలుకుంటే తిరిగివచ్చాను. తిరిగివచ్చినంత మాత్రాన నేనేం తక్కువకాదు. అంతటి మనిషి దాసోహం అంటున్నాడు, పాపం పోనీలే అని వచ్చాను" అని ఆవేశం చూపింది. విన్న చెలికత్తె ముసిముసిగా నవ్వుకుంది, చెలికత్తె నవ్వుని గమనించిన అంబూజాక్షి కన్నెఱ్ఱజేసి, "నేను వచ్చి ఎంత సమయం అయ్యింది? ఇంకా నన్నొచ్చి పలకరించలేదు ఆ మహానుభావుడు! ఏమనుకుంటున్నాడసలు? నేనొచ్చాను తక్షణమే రమ్మని చెప్పు" అని చెలికత్తె ముందు అలకనటిస్తూ, బెట్టు చేస్తూ,  కోపం చూపింది మాటల్లో. (ఎంతైనా చంద్రుడి తోబుట్టువుకదా? చంద్రుడేమో తనదికాని వెలుగుని  తనలోనే ఉన్నట్టు చూపుతాడు. ఈ సోదరేమో లేని కోపాన్ని ఉన్నట్టు చూపుతుంది!)

చెలికత్తె వెళ్ళిపోయింది.

"అయ్యో! మతిపోయినట్టుంది నాకు! ఆయనగారిని గట్టిగా గద్దించటం ఏంటి? ఎంత వినయంగా లేఖ రాశారాయన? నాకేమన్నా పిచ్చా? అసలే ఆ మనిషి నా వియోగంతో మథనపడుతుంటే నా ఆక్రోశపు మాటలు ఆ బాధలో ఆజ్యంపోసినట్టుకావూ? నాకు ఎంత పొగరసులు?"  అని పశ్చాత్తాపడింది. వడివడిగా లేచి వెలుపటికొచ్చి వెళ్ళిపోతున్న చెలికత్తెను కేకవేసి వెనక్కి రమ్మంది.

వచ్చిన చెలికత్తెతో "నేను కోపంగా అన్న మాటలేమి ఆయనతో అనకు" అంది.

"మరేం చెప్పమంటారమ్మా?" చెలికత్తె  నాకు తెలియదా మీ సంగతి అన్నట్టు అడిగింది.

లక్ష్మీదేవి వినయంగా ఇలా సందేశం పంపుతూంది...

చెలియా, ఆ  రమణుని నా వద్దకు రమ్మని చెప్పు. నేనుకూడా వియోగంతో క్షోభిస్తున్నాని చెప్పు. ఇక పై ఎటువంటి ఎడబాట్లూ వద్దు. వెంటనే వచ్చి తన ప్రేమనిండిన మాటలతో నా కలతను పోగట్టమను!

ఎందుకట ఈ ఎడబాటు? త్వరగా రమ్మను. ఆయన అక్కునచేరి కళ్ళలోకి కళ్ళుపెట్టి చూసి, నా ప్రేమనంతా ఒలుకబోసేవరకు నా బెంగ తీరదని చెప్పు. కొంటే వయసుపిల్లలాగా నా అలకల్నీ, ఆశల్నీ, ముఖ్యంగా పిచ్చితనాన్ని, నా మొండితనంవల్ల అనుభవించిన వేదననీ ఆయన కౌగిటవాలి తెలియజేస్తేకానీ తీరదు నా వ్యధ అని చెప్పు.

ఇంకా మా మధ్య ఈ దూరాలూ, పంతాల తెరలూ వద్దన్నానని చెప్పు. మా ఇద్దరి చెమటలు ఏరైసాగి అలసిపోయేవరకు సరసాలాడాలనుందని చెప్పు. ఇన్ని రోజుల వియోగం భారం తీరిపోయేలా ఎదపైవాల్చుకుని లాలించాలనుందని చెప్పు.

పురుషోత్తముని బిగికౌగిట నలిగితేనేగానీ అదిరే చన్నుల వణుకుతీరదేమో! పెదవితేనెలు పంచుకోవాలని ఉవ్విళ్ళురుతున్నాననికూడా తెలియజేయి. నా శ్రేయస్సుకోరే  శ్రీవేంకటేశుడికి నా సమ్మతమూ పిలుపూ ఎందుకు? రమ్మని చెప్పవే చెలియా! నన్నుచేరుకోమను తక్షణమే వచ్చి!

=============================================

రాగం :: దేశాక్షి

AUDIO : కుమారి G బినతి

అన్నమాచార్య ఈ కీర్తనని ఎంత తీపి తేనె మాటలతో రాశారో అంతే తీయగా చెవిలో పోస్తున్నారు ఈ గాయని!
 (గుంటి నాగేశ్వరనాయుడు గారు అద్భుతంగా స్వరపరిచారు. పాడినవారు ఆయన పుత్రిక కుమారి బినతి గారు)

=============================================

పల్లవి

రమ్మనవే చెలియా రమణుని నీడకు
యిమ్మనవే చనవులు యెలయింపు లేటికే

చరణం 1

కన్నుల జూచినదాకా కడలేదు తమకము
సన్నల మొక్కినదాకా చల్లీ గూరిమి
మన్నన లడుగుదాకా మలసీ గోరికలు
యెన్నిలేవు యెడమాట లింకానేటికే

చరణం 2

సరసమాడినదాకా జడివట్టీ జెమటలు
వరసకు వచ్చుదాకా వంచీ జలము
గరిమ పైకొన్నదాకా గమ్మీ నడియాసలు
ఇరవై నడుమ దెర యికనేటికే


చరణం 3

కదిపి కూడినదాకా కడు జన్ను లదరీని
పెదవి యానినదాకా నిదే నోరూరీ
అదన శ్రీవేంకటేశు డంతలోనె నన్ను గూడె
యెదుటనే వోడబాటు లింకానేటికే

కొన్ని ముఖ్యమైన పదాలకు అర్థాలు /  Meaning (సందర్భోచితమైన అర్థాలు) :

ఈడకు = ఇక్కడికి
చనవు = చెలిమి
ఎలయింపు = అనుమతి
ఏటికి =  ఎందుకు

తమకము = మోహము, విరహము
కూరిమి = చెలిమి, ఇష్టము
మన్నన = మురిపము, ప్రేమతో కూడిన సంజాయిషి
జెమటలు/చెమటలు = చెమట
వంచీ చలము = వంచించుతున్నది ఈ అహము
(జలము/చలము = పంతం, అహం, Ego)

దెర/తెర = తెర
కడు = చాలా, ఎక్కువగా
జన్ను = చన్ను
లదిరీని/అదిరీని = అదురుచున్నవి
యానిన/ఆనిన =  అతికించిన, తగిలిన
అదన = మేలైన, మేలిమి
వొడబాటు/ఒడబాటు =  సమ్మతము

=================================

rAgaM :: dESAkshi 

pallavi 

rammanavE cheliyaa ramaNuni neeDaku
yimmanavE chanavulu yelayiMpu lETikE


charanaM 1
kannula jUchinadaakaa kaDalEdu tamakamu
sannala mokkinadaakaa challee gUrimi

mannana laDugudaakaa malasee gOrikalu
yennilEvu yeDamaaTa liMkaanETikE

charanaM 2
sarasamaaDinadaakaa jaDivaTTee jemaTalu
varasaku vacchudaakaa vaMchee jalamu
garima paikonnadaakaa gammee naDiyaasalu
iravai naDuma dera yikanETikE

charanaM 3
kadipi kUDinadaakaa kaDu jannu ladareeni
pedavi yaaninadaakaa nidE nOrUree
adana SreevEnkaTESu DaMtalOne nannu gUDe
yeduTanE vODabaaTu liMkaanETikE

=================================

బంగారువోడ కంటే పట్టనాశ పుట్టుగాని...

"ఈ భువీపై ఉన్నంత కాలమూ మానవుడు కర్మలు చెయ్యవలసినదే" అని ప్రబోధించినవాడు దేవుడే! అలా మనం చేసే ఆ కర్మలలో ఎంతవరకు ధర్మమార్గాన చేస్తున్నాం, తెలిసో తెలియకో అధర్మాలూ, పాపాలూ చేస్తున్నామా అన్నది శొధించుకోవాలంటున్నాడు అన్నమయ్య.

ఒకవేళ మనం పాపాలు చేస్తుంటే, అధర్మపథం తొక్కుతుంటే అలా ఎందుకు జరుగుతూందో ఆలోచించమంటున్నాడు! మన చుట్టూవున్న వాతావరణం మన ప్రవర్తనలపై, మనసుపై ఎంత ప్రభావాన్ని కలిగిస్తుందో ఈ కీర్తనలో చెప్తున్నాడు.

మండే అగ్నిజ్వాలల పక్కన నిలుచున్నవాడికి ఎలాగైతే చల్లదనం దూరమౌతుందో అలాగే, ఇల్లునీ, ఇల్లాలినీ మరచి వేశ్యలవాడలో చెలువలచుట్టు తిరుగుతువుండే సంసారికి ఎటువంటి గొప్పగుణమూ, సంస్కారమూ లభించవు.

ఎంత చదివితేనేమి, ఎంత జ్ఞానము పొందితేనేమి? సమయోచితముగా ఆ జ్ఞానాన్ని ఆచరణలోకి తెచ్చుకోనప్పుడు ఆ జ్ఞానమంతా వృథాయే కదా? జీవులన్నవి రక్తమాంసాలతోనే తిరుగుతుంటాయి అన్న విజ్ఞానము తెలిసినా, బంగారుజింక అలా కనులముందర పరిగెడితే అదేదో మాయ అని పసిగట్టలేక పట్టుకురమ్మనే ఆశ ఇబ్బందులకే దారి తీస్తుంది. (అత్యాశ కూడదు అన్నది దీని పరమార్థం)! సాధారణంగానే మూర్ఖుడి ప్రవర్తనలు తేడాగా ఉంటుంది! అటువంటీవాడు అభిని(సారాయిలాంటిది - Drug) తింటే ఇంక వెర్రివేషాలేగా వేస్తాడు? ఇక్కడ అన్నమయ్య సూచించేదేమిటంటే, మనం దేన్ని స్పూర్తిదాయకంగా(ఆదర్శముగా) ఎన్నుకుంటామో దాన్నిబట్టే మన నడవడికలు సాగుతాయి. మంచివాటికి inspire అయినపుడే మనసు ధర్మమార్గంవైపు నడిపిస్తుంది! చెడుని inspirationగా తీసుకుంటే ఇక బ్రతుకు అభిని తిన్న మారుతే!!

శ్రీవేంకటేశపథంచేరి భక్తిమార్గమనాచరించువారికి మంచి చెడుల తేడాలు తెలుస్తాయి. పాపములు చేయబోరు! అట్టివారిని కష్టాలంటవు. సౌఖ్యాలే చేకూరుతాయి. హరిభక్తి అమృతము తాగినజనులు రోగాలేవీలేక చిరంజీవిగా జీవిస్తారు. 

తప్పొప్పులు చేయకుండా ధర్మమార్గాన జీవితం సాగించేవాడికి హాయిగా నిద్రపడుతుంది. వేళకు ఆకలివేస్తుంది. Stress ఉండదు. Hormones balanced గా ఉంటాయి. రోగాలేవి అంటకుండా వందేళ్ళు హాయిగా జీవించగలడు. అలాకాకుండ ఇతరులను కూల్చేయాలి, scamలు చేసి డబ్బులు కూడబెట్టేయాలి అనుకున్న వారికి నిద్రపట్టదు - ఎంతసేపైనా కుళ్ళు కుతంత్రాలే! పాడు ఆలోచనలు తొలిచేస్తూ ఉంటుంది మనసుని. నిద్రుండదు, ఆహారం అరగదు, కొవ్వు కరగదు. Stress పెరిగిపోయి రోగాలవరదలో కొట్టుకుపోతారు!

========================

రాగం : కాంబోది 

AUDIO : KJ YESUDAS

========================

కర్మమెంత మర్మమెంత కలిగిన కాలమందు
ధర్మమిది యేమరక తలచవో మనసా

చెలువల పొంతనుంటే చిత్తమే చెదురుగాని
కలుగనేర దెంతైనా ఘనవిరతి
ఉలుక కగ్గి పొంతనుంటే గాకలేకాక
చలువ గలుగునా సంసారులకునూ

బంగారువోడ(లేడి) గంటే బట్టనాశ పుట్టుగాని
సంగతి విజ్ఞానపుజాడకు రాదు
వెంగలి అభిని తింటే వెర్రి వెర్రాటాడుగాని
అంగవించునా వివేకము అప్పుడే లోకులకు

శ్రీవేంకటేశుభక్తి చేరితే సౌఖ్యముగాని
ఆవల నంటవు పాపా లతిదుఃఖాలు
చేవ నమృతముగొంటే చిరంజీవియగునుగాని
చావులేదు నోవులేదు సర్వజ్ఞలకును

కొన్ని ముఖ్యమైన పదాలకు అర్థాలు /  Meaning (సందర్భోచితమైన అర్థాలు) :

ఏమరక = మోసపోకుండ/మరిచిపోకుండ

చెలువల = కవ్వించే అందమైన మగువల

పొంత = సమీపమున, దగ్గర

చిత్తము = బుద్ది / intelligence

చెదరు = distract, scatter

ఘనవిరతి = గొప్పవారికున్న మనోస్థితి / మనసునిలకడ, Maturity

ఉలుక కగ్గి = సెగలుకక్కే అగ్గి,  frightening fire

గాక / కాక = వేడి

చలువ = చల్లదనం

ఓడ = పడవ, నావ, ship

వెంగలి / వెంగళి = మూఢుడు, అవివేకి, కోతి, stupid person

అభిని = opium, నల్లమందు

అంగవించున = చేకొనునా, కలుగునా

ఆవల = ఆపైన, తరువాత

నోవు = రోగము, వ్యాధి, బాధ

==================================================

rAgam : kAmbOdi

==================================================

pallavi

karmamenta marmamenta kaligina kaalamandu
dharmamidi yEmaraka talachavO manasA

charaNaM 1

cheluvala pontanunTE chittamE chedurugaani
kaluganEra dentainaa ghanavirati
uluka kaggi pontanunTE gaakalEkaaka
chaluva galugunaa samsaarulakunU

charaNaM 2

bangaaruvODa ganTE baTTanASa puTTugaani

(bangaarulEDi gaMTE baTTanASa puTTugaani)
sangati vij~nAnapujaaDaku raadu
veMgali abhini tiMTE verri verraaTaaDugaani
angaviMchunaa vivEkamu appuDE lOkulaku

charaNaM 3

SreevEMkaTESubhakti chEritE soukhyamugaani
aavala naMTavu paapaa latidu@hkhalu 

chEva naMRtamugoMTE chiranjeeviyagunugaani
chaavulEdu nOvulEdu sarvaj~nalakunu

=======================================================